Nietolerancja histaminy (ang. histamine intolerance, HIT) to zaburzenie metaboliczne polegające na upośledzonej zdolności organizmu do rozkładania histaminy – związku chemicznego naturalnie występującego w organizmie oraz w wielu produktach spożywczych. Histamina pełni ważne funkcje fizjologiczne: uczestniczy w reakcjach odpornościowych, reguluje wydzielanie kwasu żołądkowego, a także wpływa na rozszerzanie naczyń krwionośnych. Problem pojawia się wówczas, gdy jej poziom w organizmie przekracza możliwości degradacyjne enzymów, głównie diaminooksydazy (DAO) i histamin-N-metylotransferazy (HNMT).

U osób z nietolerancją histaminy aktywność enzymu DAO jest obniżona – z powodu czynników genetycznych, chorób jelit (np. celiakii, zespołu jelita drażliwego), stosowania niektórych leków (np. przeciwbólowych, antydepresyjnych) lub niewłaściwej diety. W efekcie dochodzi do kumulacji histaminy w organizmie, co wywołuje objawy przypominające alergię, choć nie są one spowodowane reakcją immunologiczną.

Typowe symptomy nietolerancji histaminy obejmują bóle głowy i migreny, zaczerwienienie skóry, pokrzywkę, świąd, obrzęk, przyspieszone bicie serca, spadki ciśnienia, katar, łzawienie oczu, bóle brzucha, wzdęcia, biegunkę, nudności, a także zaburzenia snu i koncentracji. Objawy te mogą występować w różnym nasileniu, często po spożyciu produktów bogatych w histaminę lub blokujących aktywność DAO.

Do pokarmów o wysokiej zawartości histaminy należą m.in. dojrzewające sery, wędliny, ryby (szczególnie długo przechowywane), wino, piwo, kiszonki, pomidory, szpinak, bakłażan, czekolada czy produkty sojowe. Dodatkowo, niektóre pokarmy – jak alkohol, truskawki czy cytrusy – mogą uwalniać histaminę z komórek tucznych, nasilając objawy.

Diagnostyka HIT opiera się na wywiadzie klinicznym, obserwacji reakcji na dietę eliminacyjną oraz badaniach poziomu DAO we krwi. Leczenie polega głównie na stosowaniu diety ubogiej w histaminę, wspomaganiu pracy jelit, unikaniu czynników blokujących DAO oraz, w razie potrzeby, suplementacji enzymu. Wsparcie dietetyka i monitorowanie reakcji organizmu są kluczowe, ponieważ nietolerancja histaminy ma charakter indywidualny i wymaga dopasowanego podejścia terapeutycznego.